گال طوقه انگور و روشهای پیشگیری و مبارزه

تشکیل گال بر روی اندام های هوایی و تا ارتفاع بیش از یک و نیم متر

این بیماری به سرطان طوقه و ریشه مو هم مشهور می باشد.

بیماری گال طوقه و ریشه مو یکی از مهم ترین بیماری های باکتریایی انگور در سراسر دنیاست و همیشه بعنوان یک تهدید بزرگ برای تاکستان ‌ها محسوب می شود. این بیماری در تاکستان آلوده پس از گذشت سه سال کل درختان را نابود می سازد. این بیماری هر ساله خسارت های غیرقابل تحملی به باغدار می زند و در اکثر موارد باغدار مجبور است تاک خود را بطور کامل از ریشه در بیاورد. از آنجا که عامل و نوع گسترش بیماری سرطان طوقه انگور برای اکثر تاک داران مشهود نیست؛ لذا احتمال گسترش روز افزون آن در انگور کاری های کشور دور از ذهن نمی باشد.

از آنجا که موثرترین و بهترین روش کاهش شیوع این بیماری پیشگیری از آن است؛ در نتیجه آشنایی تاک داران با موارد زیر کاملاً ضروری به نظر می رسد:

  • علائم بیماری گال طوقه و ریشه انگور
  • خسارت بیماری
  • عامل بیماری گال و طوقه انگور
  • راه های ورود باکتری عامل بیماری گال طوقه و ریشه به انگور
  • راه های انتشار بیماری
  • نحوه ی انتقال بیماری از امسال به سال بعد (نحوه زمستان گذرانی)
  • عوامل موثر در تشدید بیماری
  • مدیریت بیماری

با توجه به اهمیت و میزان خسارت این بیماری تاکنون تحقیقات زیادی در خصوص جنبه های مختلف مدیریت بیماری در داخل و خارج از کشور صورت گرفته است. در این مقاله سعی بر این شده است که روش های کاربردی در اختیار تاک داران قرار گیرد تا بتوانند در زمان مناسب به راحتی از وقوع یا گسترش بیماری گال طوقه انگور در باغ های خود جلوگیری کرده و یا از شدت خسارت این بیماری بکاهند.

علائم بیماری گال طوقه و ریشه انگور

بارزترین علامت بیماری سرطان طوقه و ریشه در درختان آلوده ظهور گال ها یا غده های گوشتی و بزرگ است. این غده ها در ابتدا ریز و تقریباً کروی بوده و ابتدا در قسمت های پایین درخت و روی ریشه، شاخه، دمبرگ، ساقه و بیشتر از همه در نزدیکی طوقه ظاهر می شوند. غده ها کوچک، سفید رنگ، نرم و گوشتی هستند ولی به مرور بزرگ شده و گاه قطرشان به ٣۰ سانتی متر هم می رسد. غده های ایجاد شده روی بافت های مجاور فشار آورده، سبب در هم شکستن آوند های چوبی و تغییر شکل بافت های مجاور می گردد. به مرور سطح خارجی غده ها به علت فساد خارجی به رنگ قهوه ای تا سیاه در می آید.

توجه: به علت تشکیل غده ها در محل های زخمی شده، در ابتدا تشخیص آن ها از بافت درحال بهبود به سادگی امکان پذیر نمی باشد.

خسارت بیماری گال طوقه و ریشه انگور چطور است؟

در تاک های آلوده به بیماری گال طوقه، درختان رشد بسیار کمتری دارند و برگ هایشان کوچک و زرد می شوند. خوشه های انگور در ساقه های آلوده، تنک و کم آب بوده و گاه میوه روی ساقه بیمار می خشکد. علائم و خسارت بیماری بیشتر روی ساقه و ریشه های گیاه دو یا چند ساله ظاهر می شود. تاک مبتلا به بیماری شاخه های نامرغوب به وجود می آورد و در مواردی اولیه مبتلا قسمت های بالای محل ظهور گال شروع به خشکیدن می کنند. در نهایت بیماری درخت را در طول چندین سال به طور کامل از بین می برد. حضور باکتری در آوند، جریان آب را کند می کند. پس بطور کلی حضور این بیماری مخرب در باغ موجب کاهش شدید محصول، کاهش عمر تاک و هزینه های تولیدی را هم افزایش می‌ دهد.

غده های ناشی از گال طوقه بر روی اندام های هوایی ممکن است اسفنجی باشند و در نهایت از درخت جدا شوند اما دیگر غده ها بطور سخت و چوبی تشکیل می شوند و تا مدت ها روی درخت باقی می مانند. گال ها علاوه بر ریشه و ساقه بر روی شاخه ها نیز می توانند در ارتفاع ۱۵۰ سانتی متری روی دمبرگ ها تشکیل شوند.

تشکیل گال بر روی اندام های هوایی و تا ارتفاع بیش از یک و نیم متر
تشکیل گال بر روی اندام های هوایی و تا ارتفاع بیش از یک و نیم متر

عامل بیماری گال طوقه و ریشه انگور چیست؟

عامل بیماری گال یا سرطان طوقه و ریشه انگور نوعی باکتری از جنس آگروباکتریوم Agrobacterium  می باشد. این عامل باکتریایی به انگور و گل داودی هم حمله می کند. باکتری سال ها در گال های قدیمی، مو های آلوده و بقایای گیاهی آلوده در خاک زنده باقی می ماند. باکتری عامل بیماری اغلب در بافت های آوندی بدون علائم در انگور از قبل وجود دارد. اگرچه مو ها به طور منظم و ردیفی نسبت به کانون آلودگی در باغ آلوده می شوند و در مواردی هم بدون علائم هستند؛ اما باکتری به ندرت در نوک شاخه سبز مو ها یافت می شود.

مهم ترین راه های ورود باکتری عامل بیماری گال طوقه و ریشه انگور چیست؟

عامل این بیماری از دسته باکتری هایست که در داخل خاک زندگی می کنند و بیماری زای فرصت طلب می باشند. این باکتری ها از طریق زخم به اندام های گیاه وارد می شوند. معمولاً این زخم ها بطور مکانیکی و توسط باغدار و یا در اثر سایر عوامل خسارتزا در داخل باغ فراهم می شوند. از جمله مهمترین راه های ایجاد زخم می توان به موارد زیر اشاره نمود:

  1. انجام هرس های مختلف در طول سال
  2. بیل زنی هنگام آبیاری، خاک ورزی، کنترل علف های هرز و حتی خراش یا ضربه های بی مورد و خیلی ریز به تاک
  3. آسیب های ناشی از سرمازدگی و ترک خوردن پوست درخت در اثر نوسانات دمایی
  4. آسیب و زخم های ناشی از شدت باد و یا تگرک
  5. آسیب و زخم های ناشی از تغذیه آفات مانند لارو زنجرک، کرم سفید ریشه، نماتدهای مولد زخم ریشه و …
  6. هر گونه عملیات باغبانی در طول سال که به درخت مو صدمه های فیزیکی وارد می کند.

راه های انتشار باکتری عامل گال طوقه و ریشه انگور

انتشار باکتری عامل گال طوقه در تاکستان ها به طرق مختلف صورت می گیرد.

  1. اولین و مهم ترین عامل انتشار بیماری خاک آلوده می باشد.
  2. ابزارهای هرس آلوده
  3. انتقال آب آبیاری آلوده در سیستم های کاشت سنتی مانند جوی و پشته
  4. انتقال از طریق سایر ادوات کشاورزی و تردد وسایل نقلیه مورد استفاده توسط باغداران در مراحل مختلف کاشت، داشت و برداشت
  5. استفاده از قلمه یا اندام های آلوده مورد استفاده در نهالستان خریداری شده

بیماری گال طوقه و ریشه انگور چطور به سال بعد منتقل می شود؟

باکتری عامل بیماری زمستان را در خاک سپری کرده و می تواند حتی در صورت عدم دسترسی به میزبان چندین سال زنده بماند. در صورت کاشت گیاه میزبان باکتری می تواند از راه زخم های ناشی از عوامل ذکر شده در بالا در طول سال وارد ریشه یا ساقه گیاه شود. نفوذ باکتری به درون بافت گیاه سبب تحریک سلول های مجاور به تقسیم بی رویه و منجر به تشکیل گال ها می شود.

عوامل موثر در تشدید بیماری

ضعف درخت و خسارت ناشی از سرمای زمستان بیماری سرطان طوقه و ریشه انگور را تشدید می کند؛ بنابراین در تاک هایی که به دلایل مختلف از جمله نداشتن تغذیه کافی، نوسانات شدید در آبیاری، شوری خاک و … درخت از مقاومت پایینی برخوردار هست؛ در نتیجه سرمای زمستان با ایجاد زخم ها محل هایی را برای ورود باکتری فراهم می سازد.

در ایران بیشتر با توجه به کشت جوی پشته ای و خیابانی انگور در تاکستان ها، اندام های هوایی بیشتر در تماس با خاک هستند. تماس مستقیم اندام های هوایی با خاک زمینه آلودگی درختان انگور به بیماری گال طوقه و ریشه را دو چندان مساعد می کند. در نتیجه این موضوع یک پیام پیشگیرانه را برای باغداران جدیدالورود می رساند که هنوز باغ خود را احداث ننموده اند.

مدیریت بیماری سرطان طوقه و ریشه انگور

توصیه های قبل از کاشت؛ پیشگیری

اساس مبارزه با بیماری گال طوقه و ریشه انگور بیشتر بر پایه ی اصلاح یا رعایت در عملیات بهداشتی و زراعی استوار می باشد.

۱-انتخاب نهال سالم: انتخاب قلمه سالم از تاکستان های سالم و با گواهی بهداشت

۲-ضدعفونی نهال و قلمه قبل کاشت:

حذف آلودگی در قلمه ها و نهال با استفاده از روش تیمار حرارتی (فرو بردن نهال ها در آب ۵۰ الی ۵۲ درجه سانتیگراد به مدت ۶۰ الی ۳۰ دقیقه) قبل از کاشت به همراه یک ترکیب شیمایی موثر در باکتری ها مانند اریترومایسین سولفات ۱ در هزار، ۹۰ % کاهش جمعیت باکتری و زنده ماندن بیش از ۷۲ % جوانه ها صورت گرفته است.

توجه: عمل ضدعفونی در آب داغ در زمان خواب جوانه ها صورت گیرد تا آسیب کم تری به نهال وارد شود.

۳-مدیریت سرمازدگی:

با توجه به اینکه آلودگی و پیشرفت سرطان طوقه رابطه نزدیک با بروز صدمات ناشی از سرمازدگی دارد؛ لذا هر اقدامی در جهت کاهش خسارت سرمازدگی در کنترل بیماری نیز موثر خواهد بود.

  • حفاظت تنه و طوقه: به پوشاندن اطراف تنه تاک با انواع مالچ های پوششی در فصول سرد سال جهت جلوگیری از ترک خوردگی اقدام نمایید.
پوشاندن اطراف تنه تاک با انواع مالچ های پوششی
پوشاندن اطراف تنه تاک با انواع مالچ های پوششی
  • حفاظت ریشه: برای حفاظت از آسیب وارده به ریشه ها استفاده از انواع مالچ های برگ، کاه و کلش، خاک اره، تراشه چوب، چوب بلال، سوزن کاج، کاغذ و … می تواند مفید باشد.

۴-مدیریت تغذیه:

تقویت رشد درختان با مدیریت تغذیه و کوددهی بهینه در مراحل کاشت، داشت و پس از برداشت موجب کاهش حساسیت درختان به سرمازدگی و ابتلا به بیماری می شود.

  1. از استفاده کودهای ازت بالا (نیتراته) به ویژه در آخر فصل رشد خودداری نمایید؛ زیرا مصرف کودهای ازت بالا در پایان فصل رشد سبب تسریع دوران رکود در گیاه می شود. در نتیجه عدم استفاده از این نوع کودها در آخر فصل رشد موجب کاهش رشد سریع گیاه و افزایش مقاومت آن در برابر سرمازدگی و یخبندان در زمستان خواهد شد.
  2. استفاده از کودهای پتاس بالا مانند ۳۶-۱۲-۱۲ برای افزایش غلظت شیره ی نباتی و ایجاد مقاومت در برابر سرمای زمستانه بسیار مفید می باشد.
  3. از آنجایی که عنصر فسفر در انجام تقسیم سلولی گیاه نقش دارد؛ استفاده از کودهای فسفر بالا مانند ۱۰-۵۲-۱۰ به منظور بهبود سریع تر خسارت های ناشی از سرمازدگی و یخبندان اهمیت دارد.

توصیه: تغذیه و کوددهی را مطابق برنامه غذایی و در طول سال اجرا نمایید. برای دریافت توصیه های کامل کودی مجموعه نهالستان شتاک به مقاله مدیریت تغذیه انگور در سایت مراجعه نمایید.

۵-مبارزه با آفات ریشه:

  1. همانطور که گفته شد، آفات ریشه خوار مخصوصاً لارو زنجره مو در خاک با تغذیه از ریشه، محل نفوذ باکتری عامل بیماری گال را به ریشه مو فراهم می سازد. لذا برای مبارزه با مراحل لاروی آن ها با استفاده از سموم شیمایی مناسب بر حسب نوع آفت مطابق دستورالعمل زیر اقدام نمایید.

دستورالعمل مبارزه شیمیایی با آفات ریشه:

در اواخر بهار یا اوایل تابستان (یعنی زمان خروج لاروهای سن ۱ آفات) عملیات زیر را انجام دهید:

  • ابتدا زیر سایه انداز درخت آلوده را شخم سطحی بزنید تا نفوذپذیری افزایش یابد.
  • سپس آبیاری انجام دهید.
  • دو الی سه روز پس از آبیاری و درصورت گاورو بودن زمین، اقدام به محلول ریزی با یکی از ترکیب سمی زیر در زیر سایه انداز درخت نمایید.
  • بسته به سن و اندازه تاج درخت از ۱۰ الی ۴۰ لیتر محلول سمی درست شده استفاده کنید.
  • ۲ الی ۳ روز بعد با انجام آبیاری بسیار سبک، به پخش سم در عمق مناسب خاک و نفوذ به لاروها کمک کنید.
  • برای مهار کامل آفاتی که به ریشه حمله می کنند، این کار را در حداقل سه سال متوالی تکرار نمایید.
  • به دلیل پرواز حشرات کامل از باغ همسایه و جهت جلوگیری از آلودگی مجدد، به باغداران دیگر هشدار دهید تا اینکار را انجام دهند.
  • ترکیب سمی مناسب:
  • دیازینون ۱/۵ لیتر در هزار
  • کلرپیریفوس (دورسبان) ۲ در هزار + پروفنفوس ۲ در هزار

۶-سایر اقدامات پیشگیری:

  1. در احداث باغ از تاک هایی که دارای بیش از یک تنه هستند استفاده نمایید؛ در صورت آلودگی یا سرمازدگی در هر کدام از تنه ها اقدام به حذف آن گرفته می شود؛ در نتیجه تنه های سالم دیگر حفظ خواهند شد.
  2. از احداث باغ در مناطق با زمستان سرد و سابقه سرمازدگی و یخبندان و یا آلودگی های شدید نسبت به این بیماری خودداری نمایید.
  3. از ایجاد هر گونه زخم و آسیب فیزیکی در ناحیه طوقه در هنگام انجام عملیات باغبانی در باغ انگور خودداری نمایید.
  4. ابزارهای هرس و پیوند را از درختی به درخت دیگر با مواد شیمیایی از قبیل کلرور مس ۱۰ %، وایتکس ۲۰ %، پرمنگنات پتاسیم ۱/۲ % یا الکل اتیلیک ۷۰ % ضدعفونی نمایید.
  5. از آبیاری اضافی به ویژه در پایان فصل رشد خودداری نمایید.
  6. کشت ذرت یا سایر غلات در زمین های آلوده به مدت چند سال صورت گیرد.
  7. در صورت مشاهده نهال های آلوده و دارای علائم، اقدام به ریشه کنی و سپس سوزاندن نهال نمایید.
  8. از قلمه گیری در باغ های آلوده خودداری شود.
  9. هرس شاخه های آلوده و ضد عفونی ابزار های هرس با بردوفیکس رقیق نشده
  10. قلمه و ریشه نهال به مدت یک ساعت در محلول بردوفیکس ١۰ در هزار قرار داده شود.
  11. تراشیدن گال های موجود روی مو و رنگ کردن بافت سالم گیاه با بردوفیکس رقیق نشده
  12. آبیاری منطقه خاک آلوده با بردوفیکس ١۰ در هزار.

توصیه ها و اقدامات ترویجی دیگر:

  1. قبل از کاشت نهال، زمین را از نظر مواد غذایی و آهکی کنترل نمایید؛ این عمل از وارد شدن استرس به گیاه در اثر فقر مواد غذایی و پی اچ خاک که باعث حساسیت گیاه نسبت به بیماری می شود را جلوگیری می نماید.
  2. برای احداث تاکستان از خاک هایی با زهکشی مناسب استفاده نمایید.
  3. خاک هایی با بافت شنی و سبک انتخاب نمایید زیرا این خاک ها گرما را بهتر از خاک های رسی و سنگین ذخیره و انتقال می دهند.
  4. در احداث باغ، فاصله بین ردیف های کاشت به گونه ای انتخاب شود که زهکشی مطلوب و طبیعی هوای سرد به خوبی در بین آن ها انجام پذیرد.
  5. قبل از احداث باغ انگور از عدم آلودگی خاک به نماتد های مولد زخم ریشه Pratylenchus و گره ریشه Meloidogyne مطمئن شوید؛ تغذیه نماتدها با ایجاد زخم در ریشه یکی از راه های ورود باکتری عامل بیماری گال طوقه و ریشه به تاک می باشد.

در صورت مشاهده آلودگی خاک به نماتدهای زخم ریشه مصرف نماتدکش ترویگو Tervigo در یکی از دو صورت زیر توصیه می گردد:

  • چهار بار مصرف با دز پایین و فاصله زمانی ۱۴ روز
  • دو بار مصرف با دز بالا و فاصله زمانی ۲۸-۳۰روز
  • باید زمین قبل از مصرف ترویگو کاملاً آبیاری شده باشد از مصرف ترویگو در زمین خشک خودداری شود.
  •  برای سم پاشی پشتی حدود ۳۰ تا۵۰ میلی لیتر  محلول در ۲۰ لیتر آب پای هر درخت مصرف شود.
  • برای سم پاشی از طریق سیستم  آبیاری حدود ۱۰۰-۲۰۰ میلی لیتر محلول در میزان آب آبیاری برای هر درخت مصرف شود.

باغداران عزیز امیدواریم این مقاله از سایت شتاک تونسته باشه در پیشگیری و مبارزه با این بیماری به شما کمک کرده باشه اگر هر سوال و مشکلی در زمینه باغبانی داشتین از ما بپرسین ما آماده پاسخ گویی به تمامی سوالات و مشکلات شما عزیزان هستیم

با آرزوی موفقیت در پناه حق

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

منو اصلی